Het fundament voor de zorgzame buurt Kraaihoek is gelegd. Meer dan 100 betrokkenen van Woonkracht10, gemeente Papendrecht, Rivas, Waardeburgh en MeeVivenz kwamen woensdag 25 oktober in het Leonardo Hotel in Papendrecht bij elkaar om ‘de mouwen op te stropen’ en met elkaar van gedachten te wisselen over de uitgangspunten voor deze wijk. Een wijk waarin mensen naar elkaar omkijken en waarin oude en nieuwe waarden naast elkaar gaan leven. Maar hoe gaan we dit alles realiseren? Hoe komt de wijk er uit te zien en welke voorzieningen moeten er zijn? Wie gaan er wonen en hoe betrekken we de bewoners bij de invulling van zorgzaam Kraaihoek. Allemaal vragen die aan bod kwamen. De eerste contouren werden zichtbaar, de reis is gestart.
Onder leiding van dagvoorzitter Hanneke Klumpes ontstond er een boeiende, dynamische bijeenkomst waarin veel aspecten van de zorgzame buurt de revue passeerden. Aan het begin van het symposium stond Erwin Zwijnenburg, bestuurder van Woonkracht10, stil bij het ontstaan van het idee voor een zorgzame buurt in Papendrecht. ,,In gesprekken met onze zorgpartners kwam het huisvestingsprobleem voor ouderenzorg steeds vaker aan de orde ”, vertelt hij. ,,De dubbele vergrijzing is nu al voelbaar en dat wordt alleen maar erger. Wij voelden dat ook wij een rol moeten en kunnen spelen in de zoektocht naar oplossingen. Er werden contacten met de gemeente en de zorg- en welzijnspartners gelegd. En nu zijn we hier en praten we vandaag over het fundament van zorgzaam Kraaihoek. Een mooie ontwikkeling. Het is belangrijk dat we samen gaan bouwen en ieders kennis en kunde benutten.”
Radicale veranderingen noodzakelijk
Alle andere vertegenwoordigers van de betrokken organisaties onderschreven deze woorden. Gijsbert Buijs, bestuurder van zorgorganisatie Waardeburgh, benadrukte dat er echt radicale veranderingen nodig zijn om de zorg gezond te houden. ,,We hebben te veel handelingen tot zorg gemaakt”, is zijn overtuiging. ,,Veel in het werk van de (thuis)zorg heeft te maken met zingeving en kwaliteit van leven. Als wijkbewoners meer naar elkaar omkijken, kunnen zij dit zelf opvangen en kunnen de zorgprofessionals zich weer focussen op de zorgtaken.” Michiel van der Vlies, bestuurder van MeeVivenz, is het hiermee eens en voegt er aan toe dat het positief is dat welzijn vanaf het begin betrokken is. ,,Wij kunnen veel voor de bewoners van de wijk betekenen en belangrijke zaken mogelijk maken.”
Huiswerk en consensus
Alle genodigden ontvingen voorafgaand aan het symposium een ‘huiswerkopdracht’. Op basis van een vragenlijst konden zij aangeven wat zij belangrijk vinden in een zorgzame buurt. Een eerste start van het participatietraject. ,,Nu zijn het nog de professionals die hierover nadenken, maar het gaat straks om de inwoners”, zegt Jasper van Laar van Democracy Agency. ,,Zij krijgen een belangrijke stem in de vormgeving van de wijk. Wij kunnen daarbij helpen, want onze expertise ligt op het vlak van het organiseren van participatie van betrokkenen in een vroeg stadium”, legt hij uit. ,,Hiervoor maken we slimme tools. We weten dat de manier waarop je participatie vormgeeft de mate van participatie bepaalt. Deze keer kozen we voor een vragenlijst.”
De response op deze vragenlijst was goed. Rond de 30% heeft de vragen beantwoord. De belangrijkste uitkomsten waren dat het in een zorgzame buurt draait om ontmoeten, betrokkenheid van bewoners, een mix van bewoners en culturen en de juiste voorzieningen. Techniek in de vorm van domotica kan daarin ondersteunend zijn. ,,Denk aan zaken als rolluiken die bewoners met een app open of dicht kunnen doen, een buurtapp of GPS-systemen voor bewoners met een vorm van dementie”, licht een van de aanwezigen toe.
Zorgzame wijk als oplossing voor maatschappelijke problemen
Marcel Canoy, Hoogleraar gezondheidseconomie aan de VU, gaf in een inspirerende presentatie zijn visie op de zorgzame buurt. Zijn stelling is dat zorgzame buurten een goed antwoord zijn op de huidige maatschappelijke problemen. Hij noemt de toenemende vergrijzing, de schaarste aan (zorg)personeel en de toenemende gezondheidsverschillen. ,,Als we niets doen, wordt de zorg onbetaalbaar, neemt de kwaliteit af en nemen de sociale verschillen verder toe”, betoogt hij. ,,In een zorgzame buurt met een mix van zorgdragers en -vragers, een mix van leeftijden en culturen en voldoende voorzieningen om elkaar te ontmoeten ontstaat een sociale cohesie waarin mensen naar elkaar omkijken. Het is wel belangrijk dat ook de zorgorganisaties anders gaan werken. Zij moeten uitgaan van wat iemand nog wel kan en dat diegene ook zelf laten doen met de inzet van vrijwilligers of een sociaal netwerk in de buurt. Op die manier houden we bewoners actief en vitaal en voorkomen we bijvoorbeeld eenzaamheid en een ongezonde leefstijl.”
Zelf aan de slag
Met de inspiratie van Marcel nog vers in het geheugen gingen alle aanwezigen na een korte break zelf aan de slag. In drie rondes werd er druk gespard over de ideale invulling van een zorgzame buurt, de obstakels die je tegenkomt en de mogelijke oplossingen. De dromen, ideeën en mogelijkheden vlogen over de verschillende tafels heen. Er ontstond een sfeer vol dynamiek en enthousiasme die goed voelbaar was en ook wat opleverde. ,,De rode draad van deze drie rondes is dat iedereen wel dezelfde dromen en beelden heeft bij een zorgzame buurt”, zegt Marcel tijdens de centrale terugkoppeling. ,,Iedereen vindt ontmoeten, naar elkaar omkijken, een gemixte groep bewoners en voldoende faciliteiten belangrijk. Bezwaren die op tafel kwamen waren: maak het niet te gekunsteld, zorg voor continuïteit en denk goed na over de manier waarop je de bewoners gaat selecteren. Gelukkig waren er ook oplossingen, zoals het regelen van een buurtcoördinator, het oprichten van een bewonerscoöperatie en het opzetten van een marktplaats voor vraag en aanbod.”
De uitstraling van de wijk
Om dit allemaal mogelijk te maken, is het belangrijk dat de wijk zo ingericht wordt dat mensen elkaar kunnen ontmoeten en er een prettige woonomgeving wordt gecreëerd. Architect en stedenbouwkundige Henk Hartzema werkt hier samen met een werkgroep hard aan. ,, Er zijn drie belangrijke uitgangspunten”, zegt hij. ,, Buren moeten in staat zijn om elkaar te kennen en te ontmoeten, de wijk moet echt een ‘buurtgevoel’ uitstralen en ook in de infrastructuur onderdeel van heel Papendrecht zijn. Daarom zijn aspecten als veel ruimtes tussen gebouwen, bereikbaarheid, werken met hofjes, zorgvuldige materiaalkeuzes, groene zones, sporttracks en een centrale verbinding met de rest van Papendrecht belangrijk in het ontwerp.” Henk illustreert zijn betoog met prachtige beelden en sfeerimpressies ter inspiratie. De aanwezigen zijn enthousiast en krijgen letterlijk en figuurlijk meer beeld bij de zorgzame buurt.
Op weg naar een mooie eindbestemming
De bijeenkomst wordt afgesloten met enkele reacties van aanwezigen. ,,Ik zie in een zorgzame wijk de verbinding tussen mens en steen ontstaan”, zegt een van de aanwezigen die zich met community building bezighoudt. ,,Ik denk dat mensen zich hier straks echt thuis kunnen voelen, ook de zorgvragers die nu vaak nog in een instelling wonen of dat zo voelen.” Een ander voegt daar aan toe dat het belangrijk is dat de bewoners zich straks eigenaar van de wijk voelen. Woonkracht10 bestuurder Liesbeth Groeneveld is in prettige verwarring geraakt en vraagt zich af in hoeverre de gewenste sociale cohesie maakbaar is. Collega bestuurder Erwin Zwijnenburg reageert hierop met de opmerking dat hij denkt dat er vandaag een prachtig fundament gelegd is. ,,Laten we vooral gewoon starten”, zegt hij. ,,We gaan op reis en passeren op die reis nog veel verschillende stations. We komen ongetwijfeld de nodige obstakels tegen, maar die kunnen we met elkaar oplossen. Laten we een poging doen om met kleine stapjes de bestaande structuren te doorbreken. Ik ben ervan overtuigd dat we dan samen een mooi eindstation bereiken.”
Onder leiding van dagvoorzitter Hanneke Klumpes ontstond er een boeiende, dynamische bijeenkomst waarin veel aspecten van de zorgzame buurt de revue passeerden. Aan het begin van het symposium stond Erwin Zwijnenburg, bestuurder van Woonkracht10, stil bij het ontstaan van het idee voor een zorgzame buurt in Papendrecht. ,,In gesprekken met onze zorgpartners kwam het huisvestingsprobleem voor ouderenzorg steeds vaker aan de orde ”, vertelt hij. ,,De dubbele vergrijzing is nu al voelbaar en dat wordt alleen maar erger. Wij voelden dat ook wij een rol moeten en kunnen spelen in de zoektocht naar oplossingen. Er werden contacten met de gemeente en de zorg- en welzijnspartners gelegd. En nu zijn we hier en praten we vandaag over het fundament van zorgzaam Kraaihoek. Een mooie ontwikkeling. Het is belangrijk dat we samen gaan bouwen en ieders kennis en kunde benutten.”
Radicale veranderingen noodzakelijk
Alle andere vertegenwoordigers van de betrokken organisaties onderschreven deze woorden. Gijsbert Buijs, bestuurder van zorgorganisatie Waardeburgh, benadrukte dat er echt radicale veranderingen nodig zijn om de zorg gezond te houden. ,,We hebben te veel handelingen tot zorg gemaakt”, is zijn overtuiging. ,,Veel in het werk van de (thuis)zorg heeft te maken met zingeving en kwaliteit van leven. Als wijkbewoners meer naar elkaar omkijken, kunnen zij dit zelf opvangen en kunnen de zorgprofessionals zich weer focussen op de zorgtaken.” Michiel van der Vlies, bestuurder van MeeVivenz, is het hiermee eens en voegt er aan toe dat het positief is dat welzijn vanaf het begin betrokken is. ,,Wij kunnen veel voor de bewoners van de wijk betekenen en belangrijke zaken mogelijk maken.”
Huiswerk en consensus
Alle genodigden ontvingen voorafgaand aan het symposium een ‘huiswerkopdracht’. Op basis van een vragenlijst konden zij aangeven wat zij belangrijk vinden in een zorgzame buurt. Een eerste start van het participatietraject. ,,Nu zijn het nog de professionals die hierover nadenken, maar het gaat straks om de inwoners”, zegt Jasper van Laar van Democracy Agency. ,,Zij krijgen een belangrijke stem in de vormgeving van de wijk. Wij kunnen daarbij helpen, want onze expertise ligt op het vlak van het organiseren van participatie van betrokkenen in een vroeg stadium”, legt hij uit. ,,Hiervoor maken we slimme tools. We weten dat de manier waarop je participatie vormgeeft de mate van participatie bepaalt. Deze keer kozen we voor een vragenlijst.”
De response op deze vragenlijst was goed. Rond de 30% heeft de vragen beantwoord. De belangrijkste uitkomsten waren dat het in een zorgzame buurt draait om ontmoeten, betrokkenheid van bewoners, een mix van bewoners en culturen en de juiste voorzieningen. Techniek in de vorm van domotica kan daarin ondersteunend zijn. ,,Denk aan zaken als rolluiken die bewoners met een app open of dicht kunnen doen, een buurtapp of GPS-systemen voor bewoners met een vorm van dementie”, licht een van de aanwezigen toe.
Zorgzame wijk als oplossing voor maatschappelijke problemen
Marcel Canoy, Hoogleraar gezondheidseconomie aan de VU, gaf in een inspirerende presentatie zijn visie op de zorgzame buurt. Zijn stelling is dat zorgzame buurten een goed antwoord zijn op de huidige maatschappelijke problemen. Hij noemt de toenemende vergrijzing, de schaarste aan (zorg)personeel en de toenemende gezondheidsverschillen. ,,Als we niets doen, wordt de zorg onbetaalbaar, neemt de kwaliteit af en nemen de sociale verschillen verder toe”, betoogt hij. ,,In een zorgzame buurt met een mix van zorgdragers en -vragers, een mix van leeftijden en culturen en voldoende voorzieningen om elkaar te ontmoeten ontstaat een sociale cohesie waarin mensen naar elkaar omkijken. Het is wel belangrijk dat ook de zorgorganisaties anders gaan werken. Zij moeten uitgaan van wat iemand nog wel kan en dat diegene ook zelf laten doen met de inzet van vrijwilligers of een sociaal netwerk in de buurt. Op die manier houden we bewoners actief en vitaal en voorkomen we bijvoorbeeld eenzaamheid en een ongezonde leefstijl.”
Zelf aan de slag
Met de inspiratie van Marcel nog vers in het geheugen gingen alle aanwezigen na een korte break zelf aan de slag. In drie rondes werd er druk gespard over de ideale invulling van een zorgzame buurt, de obstakels die je tegenkomt en de mogelijke oplossingen. De dromen, ideeën en mogelijkheden vlogen over de verschillende tafels heen. Er ontstond een sfeer vol dynamiek en enthousiasme die goed voelbaar was en ook wat opleverde. ,,De rode draad van deze drie rondes is dat iedereen wel dezelfde dromen en beelden heeft bij een zorgzame buurt”, zegt Marcel tijdens de centrale terugkoppeling. ,,Iedereen vindt ontmoeten, naar elkaar omkijken, een gemixte groep bewoners en voldoende faciliteiten belangrijk. Bezwaren die op tafel kwamen waren: maak het niet te gekunsteld, zorg voor continuïteit en denk goed na over de manier waarop je de bewoners gaat selecteren. Gelukkig waren er ook oplossingen, zoals het regelen van een buurtcoördinator, het oprichten van een bewonerscoöperatie en het opzetten van een marktplaats voor vraag en aanbod.”
De uitstraling van de wijk
Om dit allemaal mogelijk te maken, is het belangrijk dat de wijk zo ingericht wordt dat mensen elkaar kunnen ontmoeten en er een prettige woonomgeving wordt gecreëerd. Architect en stedenbouwkundige Henk Hartzema werkt hier samen met een werkgroep hard aan. ,, Er zijn drie belangrijke uitgangspunten”, zegt hij. ,, Buren moeten in staat zijn om elkaar te kennen en te ontmoeten, de wijk moet echt een ‘buurtgevoel’ uitstralen en ook in de infrastructuur onderdeel van heel Papendrecht zijn. Daarom zijn aspecten als veel ruimtes tussen gebouwen, bereikbaarheid, werken met hofjes, zorgvuldige materiaalkeuzes, groene zones, sporttracks en een centrale verbinding met de rest van Papendrecht belangrijk in het ontwerp.” Henk illustreert zijn betoog met prachtige beelden en sfeerimpressies ter inspiratie. De aanwezigen zijn enthousiast en krijgen letterlijk en figuurlijk meer beeld bij de zorgzame buurt.
Op weg naar een mooie eindbestemming
De bijeenkomst wordt afgesloten met enkele reacties van aanwezigen. ,,Ik zie in een zorgzame wijk de verbinding tussen mens en steen ontstaan”, zegt een van de aanwezigen die zich met community building bezighoudt. ,,Ik denk dat mensen zich hier straks echt thuis kunnen voelen, ook de zorgvragers die nu vaak nog in een instelling wonen of dat zo voelen.” Een ander voegt daar aan toe dat het belangrijk is dat de bewoners zich straks eigenaar van de wijk voelen. Woonkracht10 bestuurder Liesbeth Groeneveld is in prettige verwarring geraakt en vraagt zich af in hoeverre de gewenste sociale cohesie maakbaar is. Collega bestuurder Erwin Zwijnenburg reageert hierop met de opmerking dat hij denkt dat er vandaag een prachtig fundament gelegd is. ,,Laten we vooral gewoon starten”, zegt hij. ,,We gaan op reis en passeren op die reis nog veel verschillende stations. We komen ongetwijfeld de nodige obstakels tegen, maar die kunnen we met elkaar oplossen. Laten we een poging doen om met kleine stapjes de bestaande structuren te doorbreken. Ik ben ervan overtuigd dat we dan samen een mooi eindstation bereiken.”
© 2024 Waardenland - privacy - Website realisatie door Vanderperk Groep