IZA – misschien heb je er al iets over gehoord. Het klinkt als iets abstracts, maar eigenlijk gaat het over heel concrete dingen die te maken hebben met jóuw werk als professional in de zorg. IZA is er niet alleen voor bestuurders of beleidsmakers – IZA is juist bedacht om te zorgen dat zorgprofessionals hun werk in de toekomst goed kunnen blijven doen.
Wat is IZA eigenlijk?
IZA staat voor Integraal Zorg Akkoord. Dat is een landelijke afspraak tussen onder andere het ministerie van VWS, zorgverzekeraars, gemeenten, huisartsen, thuiszorg, overkoepelende organisaties van ziekenhuizen, de geestelijke gezondheidszorg en de ouderenzorg. Met als doel: de zorg voor de toekomst goed, toegankelijk en betaalbaar te houden.
Deze afspraken zijn nodig omdat:
In plaats van overal losse subsidies of tijdelijke projecten, wil de overheid met IZA een grote beweging in gang zetten in de zorg: echt anders samenwerken en organiseren.
Van regiobeeld via regioplan naar transformatieplan
Iedere regio in Nederland werkt met een eigen regioplan. Voor de regio Waardenland - de regio die bestaat uit de subregio’s Alblasserwaard-Vijfherenlanden en Drechtsteden - is eerst in beeld gebracht wat de belangrijkste problemen en uitdagingen zijn in deze regio. Dit is samengevat in het regiobeeld. Vervolgens is er een regioplan ontwikkeld en dit is weer omgezet naar een integraal transformatieplan voor Waardenland.
Dit transformatieplan is gemaakt door onder andere:
Doel Integraal transformatieplan Waardenland
Het integrale transformatieplan draagt bij aan het slimmer en beter organiseren van zorg binnen de huisartsenzorg, verpleeghuiszorg en thuiszorg. Daarnaast wordt de samenwerking tussen verschillende zorgorganisaties verbeterd, zodat mensen de juiste zorg op de juiste plek krijgen.
Het transformatieplan uitgelegd
Marloes Bijl is programmadirecteur van IZA Waardenland. Ze legt uit wat het transformatieplan inhoudt – én wat zorgprofessionals daarvan gaan merken. Laten we beginnen met het grote plaatje.
Marloes: ‘Binnen het programma werken we aan zeven belangrijke thema’s. Drie thema’s richten zich op een specifiek deel (domein) van de zorg, te weten:
Domein specifieke thema’s
In deze domein specifieke thema’s kijken we hoe we de zorg binnen dat domein kunnen verbeteren. Denk aan projecten die helpen om de zorg slimmer en beter te organiseren. Daardoor kunnen we met hetzelfde aantal zorgprofessionals en/of voor dezelfde kosten toch goede zorg blijven geven aan meer mensen die dat nodig hebben.
Domein overstijgende thema’s
Daarnaast zijn er vier thema’s die domein-overstijgend zijn. Dat betekent dat ze gaan over onderwerpen die voor meerdere soorten zorg (domeinen) belangrijk zijn. Denk bijvoorbeeld aan samenwerking voor ouderen om ze langer (veilig) thuis te laten wonen.
‘Binnen de domein overstijgende thema's vallen projecten die bijdragen aan de juiste zorg op de juiste plek. Soms is zorg namelijk niet de beste oplossing. Een aantal projecten helpen om eerst te kijken wat mensen zelf kunnen doen, eventueel met hulp van familie of vrienden (zoals mantelzorgondersteuning). Zo voorkomen we dat we meteen medische zorg inzetten als dat niet nodig is. Ook kijken we of lichtere vormen van hulp genoeg zijn. Bijvoorbeeld monitoring op afstand. Of een specialist ouderengeneeskunde in de huisartsenpraktijk.’
Om dit allemaal goed te kunnen doen, werken we ook aan randvoorwaarden:
Daarnaast worden er samenwerkingsafspraken gemaakt over bijvoorbeeld het gebruik van data en een goede regionale samenwerking.
Waarom is het transformatieplan zo belangrijk?
‘We weten al jaren dat er steeds meer mensen zorg nodig hebben’, zegt Marloes. ‘Mensen worden ouder, de zorgvraag groeit. Tegelijk zijn er steeds mínder mensen die in de zorg werken. We moeten dus iets veranderen, en dat kan alleen als we dat sámen doen. Daarom werken we samen met alle zorg- en welzijnspartijen en gemeenten uit de regio aan één groot transformatieplan. Hier kijken we hoe we zorg beter kunnen organiseren, hoe we (nog) meer en/of beter kunnen samenwerken en wat mensen (al dan niet met ondersteuning) zelf kunnen (blijven) doen.
Wat levert dit op voor de zorgprofessional?
Marloes: ‘Het gaat erom dat je als zorgmedewerker meer ruimte krijgt om te doen waar je echt voor bent opgeleid. Niet langer tijd kwijt zijn aan taken die ook anders kunnen. Zo kijken we bijvoorbeeld wat we (nog meer) aan digitale middelen kunnen inzetten om het werk makkelijker te maken. Neem als voorbeeld spraak gestuurd rapporteren. Maar ook: wat kunnen mensen zelf, of met hulp van een naaste of mantelzorger. Zo wordt, jij als professional ingezet waar je echt nodig bent.’
Verandert het werk als zorgprofessional de komende jaren?
‘Ik verwacht voor een deel wel. Maar niet in de zin dat je ‘minder belangrijk’ wordt. Integendeel. We kijken bijvoorbeeld waar we mensen thuis kunnen ondersteunen om het zelf te doen als het kan. Dat is soms spannend – het vraagt een andere manier van denken én doen. Niet alleen voor de cliënten of inwoners zelf, maar ook voor de professional.’
Heb je een voorbeeld?
‘Een van de thema’s gaat over de rol van een naaste of mantelzorger. Niet alleen waar ze kunnen helpen, maar ook: hoe zorgen we ervoor dat ook mantelzorgers even op adem kunnen komen. Het doel: mantelzorgers worden ondersteund bij lichte tot zware hulpvragen. Dat doen we door:
Vooral de ondersteuning van mantelzorgers heeft gevolgen voor zorgprofessionals, want naasten wordt geleerd om bepaalde handelingen zelf uit te voeren.
Een ander goed voorbeeld is spraakgericht rapporten. Dit wordt nu nog op kleine schaal ingezet. Spraakgericht rapporteren houdt in dat zorgprofessionals mondeling rapporteren via spraakherkenningstechnologie, vaak met behulp van een app of dicteerfunctie. Dit bespaart tijd, vermindert administratieve lasten en maakt het mogelijk om sneller en nauwkeuriger verslag te doen van zorgmomenten. Het levert daardoor meer tijd op voor directe zorg en verhoogt de werktevredenheid.’
Wat als we niets doen?
Marloes: ‘Dan komen we, nog vaker dan nu, in de knel. Als we op de oude manier doorgaan, komen we in 2032 zo’n 3.400 zorgmedewerkers tekort in onze regio. Dat is niet houdbaar. Dan komt het scenario dichterbij dat mensen te lang moeten wachten voordat er zorg beschikbaar is.
En hoe doen we dat?
‘Met kleine én grote stappen. Van praktische innovaties in de thuiszorg tot aan het beschikbaar maken van digitale gegevens binnen de gehele keten van zorg en ondersteuning – veilig, gestandaardiseerd en toegankelijk. En natuurlijk gaat het niet vanzelf. We moeten samenwerken, loslaten wat niet meer werkt, en kijken naar wat echt nodig is voor de mensen die zorg nodig hebben – en voor de mensen die in de zorg werken.’
Wat is er nu nog nodig om zo samen te werken?
Marloes: ‘We verwachten medio augustus het aangescherpte transformatieplan voor de regio Waardenland opnieuw in te dienen. Vervolgens hebben zorgverzekeraars VGZ en Zilverenkruis acht weken de tijd om het plan te beoordelen. Mogelijk komen hier nog vervolgvragen op. Als alles duidelijk is, wordt het plan daadwerkelijk goedgekeurd. Dit zal ergens in het najaar van 2025 plaatsvinden. En dan gaan we snel aan de slag! Want de ambities zijn hoog en de tijd beperkt!’
Tot slot
Marloes benadrukt het nog maar eens: het transformatieplan Waardenland is gemaakt vóór en mét zorg- en welzijnsorganisaties – en het richt zich op de toekomst van de zorg. ‘Alleen samen kunnen we de zorg en ondersteuning toegankelijk houden voor iedereen dit het nodig heeft.’
Wat is IZA eigenlijk?
IZA staat voor Integraal Zorg Akkoord. Dat is een landelijke afspraak tussen onder andere het ministerie van VWS, zorgverzekeraars, gemeenten, huisartsen, thuiszorg, overkoepelende organisaties van ziekenhuizen, de geestelijke gezondheidszorg en de ouderenzorg. Met als doel: de zorg voor de toekomst goed, toegankelijk en betaalbaar te houden.
Deze afspraken zijn nodig omdat:
•
De zorgvraag stijgt – vooral door vergrijzing.•
Er steeds minder zorgmedewerkers zijn.•
De kosten blijven stijgen.In plaats van overal losse subsidies of tijdelijke projecten, wil de overheid met IZA een grote beweging in gang zetten in de zorg: echt anders samenwerken en organiseren.
Van regiobeeld via regioplan naar transformatieplan
Iedere regio in Nederland werkt met een eigen regioplan. Voor de regio Waardenland - de regio die bestaat uit de subregio’s Alblasserwaard-Vijfherenlanden en Drechtsteden - is eerst in beeld gebracht wat de belangrijkste problemen en uitdagingen zijn in deze regio. Dit is samengevat in het regiobeeld. Vervolgens is er een regioplan ontwikkeld en dit is weer omgezet naar een integraal transformatieplan voor Waardenland.
Dit transformatieplan is gemaakt door onder andere:
•
de VVT alliantie Waardenland,•
huisartsen en ziekenhuizen,•
gemeenten en welzijnspartijen,•
zorgverzekeraars VGZ en Zilveren Kruis.Doel Integraal transformatieplan Waardenland
Het integrale transformatieplan draagt bij aan het slimmer en beter organiseren van zorg binnen de huisartsenzorg, verpleeghuiszorg en thuiszorg. Daarnaast wordt de samenwerking tussen verschillende zorgorganisaties verbeterd, zodat mensen de juiste zorg op de juiste plek krijgen.
Het transformatieplan uitgelegd
Marloes Bijl is programmadirecteur van IZA Waardenland. Ze legt uit wat het transformatieplan inhoudt – én wat zorgprofessionals daarvan gaan merken. Laten we beginnen met het grote plaatje.
Marloes: ‘Binnen het programma werken we aan zeven belangrijke thema’s. Drie thema’s richten zich op een specifiek deel (domein) van de zorg, te weten:
•
de huisartsenzorg,•
de thuiszorg,•
en de zorg in verpleeghuizen.Domein specifieke thema’s
In deze domein specifieke thema’s kijken we hoe we de zorg binnen dat domein kunnen verbeteren. Denk aan projecten die helpen om de zorg slimmer en beter te organiseren. Daardoor kunnen we met hetzelfde aantal zorgprofessionals en/of voor dezelfde kosten toch goede zorg blijven geven aan meer mensen die dat nodig hebben.
Domein overstijgende thema’s
Daarnaast zijn er vier thema’s die domein-overstijgend zijn. Dat betekent dat ze gaan over onderwerpen die voor meerdere soorten zorg (domeinen) belangrijk zijn. Denk bijvoorbeeld aan samenwerking voor ouderen om ze langer (veilig) thuis te laten wonen.
‘Binnen de domein overstijgende thema's vallen projecten die bijdragen aan de juiste zorg op de juiste plek. Soms is zorg namelijk niet de beste oplossing. Een aantal projecten helpen om eerst te kijken wat mensen zelf kunnen doen, eventueel met hulp van familie of vrienden (zoals mantelzorgondersteuning). Zo voorkomen we dat we meteen medische zorg inzetten als dat niet nodig is. Ook kijken we of lichtere vormen van hulp genoeg zijn. Bijvoorbeeld monitoring op afstand. Of een specialist ouderengeneeskunde in de huisartsenpraktijk.’
Om dit allemaal goed te kunnen doen, werken we ook aan randvoorwaarden:
•
Betere toegang tot gegevens (databeschikbaarheid),•
Het in de gaten houden hoe het gaat (monitoring),•
Mensen helpen bij veranderingen (verandermanagement).Daarnaast worden er samenwerkingsafspraken gemaakt over bijvoorbeeld het gebruik van data en een goede regionale samenwerking.
Waarom is het transformatieplan zo belangrijk?
‘We weten al jaren dat er steeds meer mensen zorg nodig hebben’, zegt Marloes. ‘Mensen worden ouder, de zorgvraag groeit. Tegelijk zijn er steeds mínder mensen die in de zorg werken. We moeten dus iets veranderen, en dat kan alleen als we dat sámen doen. Daarom werken we samen met alle zorg- en welzijnspartijen en gemeenten uit de regio aan één groot transformatieplan. Hier kijken we hoe we zorg beter kunnen organiseren, hoe we (nog) meer en/of beter kunnen samenwerken en wat mensen (al dan niet met ondersteuning) zelf kunnen (blijven) doen.
Wat levert dit op voor de zorgprofessional?
Marloes: ‘Het gaat erom dat je als zorgmedewerker meer ruimte krijgt om te doen waar je echt voor bent opgeleid. Niet langer tijd kwijt zijn aan taken die ook anders kunnen. Zo kijken we bijvoorbeeld wat we (nog meer) aan digitale middelen kunnen inzetten om het werk makkelijker te maken. Neem als voorbeeld spraak gestuurd rapporteren. Maar ook: wat kunnen mensen zelf, of met hulp van een naaste of mantelzorger. Zo wordt, jij als professional ingezet waar je echt nodig bent.’
Verandert het werk als zorgprofessional de komende jaren?
‘Ik verwacht voor een deel wel. Maar niet in de zin dat je ‘minder belangrijk’ wordt. Integendeel. We kijken bijvoorbeeld waar we mensen thuis kunnen ondersteunen om het zelf te doen als het kan. Dat is soms spannend – het vraagt een andere manier van denken én doen. Niet alleen voor de cliënten of inwoners zelf, maar ook voor de professional.’
Heb je een voorbeeld?
‘Een van de thema’s gaat over de rol van een naaste of mantelzorger. Niet alleen waar ze kunnen helpen, maar ook: hoe zorgen we ervoor dat ook mantelzorgers even op adem kunnen komen. Het doel: mantelzorgers worden ondersteund bij lichte tot zware hulpvragen. Dat doen we door:
•
Informatie voor mantelzorgers laagdrempelig en makkelijk vindbaar te maken. •
Het opleiden van mantelzorgers door de Regionale Academie voor Zelfzorg in medische handelingen. •
De financiering voor de inzet van mantelzorgers regionaal in te richten in plaats van per gemeente. Vooral de ondersteuning van mantelzorgers heeft gevolgen voor zorgprofessionals, want naasten wordt geleerd om bepaalde handelingen zelf uit te voeren.
Een ander goed voorbeeld is spraakgericht rapporten. Dit wordt nu nog op kleine schaal ingezet. Spraakgericht rapporteren houdt in dat zorgprofessionals mondeling rapporteren via spraakherkenningstechnologie, vaak met behulp van een app of dicteerfunctie. Dit bespaart tijd, vermindert administratieve lasten en maakt het mogelijk om sneller en nauwkeuriger verslag te doen van zorgmomenten. Het levert daardoor meer tijd op voor directe zorg en verhoogt de werktevredenheid.’
Wat als we niets doen?
Marloes: ‘Dan komen we, nog vaker dan nu, in de knel. Als we op de oude manier doorgaan, komen we in 2032 zo’n 3.400 zorgmedewerkers tekort in onze regio. Dat is niet houdbaar. Dan komt het scenario dichterbij dat mensen te lang moeten wachten voordat er zorg beschikbaar is.
En hoe doen we dat?
‘Met kleine én grote stappen. Van praktische innovaties in de thuiszorg tot aan het beschikbaar maken van digitale gegevens binnen de gehele keten van zorg en ondersteuning – veilig, gestandaardiseerd en toegankelijk. En natuurlijk gaat het niet vanzelf. We moeten samenwerken, loslaten wat niet meer werkt, en kijken naar wat echt nodig is voor de mensen die zorg nodig hebben – en voor de mensen die in de zorg werken.’
Wat is er nu nog nodig om zo samen te werken?
Marloes: ‘We verwachten medio augustus het aangescherpte transformatieplan voor de regio Waardenland opnieuw in te dienen. Vervolgens hebben zorgverzekeraars VGZ en Zilverenkruis acht weken de tijd om het plan te beoordelen. Mogelijk komen hier nog vervolgvragen op. Als alles duidelijk is, wordt het plan daadwerkelijk goedgekeurd. Dit zal ergens in het najaar van 2025 plaatsvinden. En dan gaan we snel aan de slag! Want de ambities zijn hoog en de tijd beperkt!’
Tot slot
Marloes benadrukt het nog maar eens: het transformatieplan Waardenland is gemaakt vóór en mét zorg- en welzijnsorganisaties – en het richt zich op de toekomst van de zorg. ‘Alleen samen kunnen we de zorg en ondersteuning toegankelijk houden voor iedereen dit het nodig heeft.’
